Нийслэлд 144.992 ширхэг нүхэн жорлон буй бөгөөд 10-12 метрийн радиуст бохирдлоо цацдаг ажээ

Read Time:3 Minute, 52 Second

Монгол Улсад зөвхөн нүхэн жорлонгоос өдөрт 5.25 сая тонн шингэн, 1.4 сая тонн өтгөн хаягдал хуримтлагдаж байгаль орчин, хөрсөнд ил задгай хаягдаж байгаа аж. Агаарын бохирдлоос илүү ус, хөрсний бохирдол үндэсний хэмжээний гамшиг болсныг дээрхи тоо баримт харуулж байна гэж доктор Д.Басандорж хэллээ.

Хүний ялгадас өдөрт 200-400 грамм гардаг. Яг ийм багахан хэмжээтэй ялгадсанд 200 их наяд ротавирусийн эс, 20 тэрбум шигелла бактери, 100,000 шимэгч хорхойн өндөг бий гэнэ. Энэ бүх хортой биетүүд дэлхий даяар, жил бүр бага насны 500,000 хүүхдийн аминд хүрдэг хэмээн үздэгээс харахад ариун цэврийн шаардлага хангасан жорлон, бохирын систем хүн төрөлхтөнд маш чухал болохыг харж болно

Өнөөдөр Монгол Улсад шаардлага хангасан 333,560 ариун цэврийн байгууламж, шаардлага хангаагүй 422,344 жорлон байдаг байна. Өөрөөр хэлбэл, улсын нийт хүн амын 63 хувь нь стандартад нийцээгүй ариун цэврийн байгууламж хэрэглэж байна. Стандартын бус модон жорлон нь хөрсний бохирдлыг үүсгэгч гол эх үүсвэрийн нэг гэдгийг олон судалгаанаас харж болно. Мөн хүний эрүүл мэндэд ноцтой сөрөг нөлөө үзүүлж олон төрлийн халдварт өвчнийг үүсгэдэг байна. Улаанбаатар хотод гэхэд л 680 мянга гаруй нүхэн жорлон байдаг. Эдгээр шаардлага хангаагүй нүхэн жорлонг өөрчлөх талаар олон жилийн турш ярьж байгаа ч өнөөг хүртэл шийдэгдээгүй хэвээр байна. Тэгвэл нүхэн жорлонгийн асуудлыг шийдэхийн тулд нэгдсэн менежмент, тохирсон технологийн шийдэл, инноваци болон стандартыг нэвтрүүлэх шаардлагатай байна.Ард иргэдийн идэвхитэй оролцоо, сэтгэл зүтгэлээр нүхэн жорлонгоосоо салах гарц байна.

Гэр хороололд суурьшиж байгаа айл өрхийн нүхэн жорлон бүр нь хөрсний нянгийн бохирдол үүсэх гол шалтгаан болдог юм. Энэ хирээр гүний болон гадаргын ус, хөрсний бохирдлын гол эх үүсвэр, халдварт өвчин дэгдэх суурь нөхцөл болж байна. Улаанбаатар хотын хувьд гэр хорооллын 200 мянга гаруй өрхийн ариун цэврийн байгууламжийн 80 хувь нь стандартад нийцэхгүй байна. Cаяхан нийслэлийн долоон дүүргийн хэмжээнд 144.992 нүхэн жорлон тоологджээ.

Улаанбаатар хотын хөрсний 4.1 хувь нь сул, 25.7 хувь нь дунд зэрэг, 70.1 хувь нь хүчтэй эвдэрч доройтсон, мөн хот, суурин газрын хөрсөн дэх хүнд металлуудын агууламжийг бэлчээрийн эрүүл хөрстэй харьцуулахад 48-76 хувиар их байгаа судалгаа гарчээ. Хөрсний нянгийн бохирдолт 88 хувь, органик бохирдол 52.6 хувь, шивтэрийн бохирдол 88.4 хувь, сульфатын бохирдол 72 хувь болсон байна. Энэ их бохирдол агаарт дэгдэж бид түүгээр амьсгалсаар байгаа гэж судлаачид үзэж байна.

Нүхэн жорлон 10-12 метрийн радиуст бохирдлоо “цацдаг “ гэж үздэг ШУА-ын Газарзүй-Геоэкологийн хүрээлэнгийн Хөрс судлалын салбарын эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар Улаанбаатар хотын гэр хорооллын айл өрхийн нүхэн жорлон, ил задгай хаясан хатуу болон шингэн хог хаягдал нь өнгөн хөрсний нянгийн бохирдлын гол эх үүсвэр болдог байна.

Улаанбаатар хотын хөрсний бохирдлыг экогеохимийн судалгаагаар 360 цэгээс хөрсний сорьц авч шинжлэхэд 88.0 хувьд нь нян, хөгц мөөгөнцөр илэрчээ. Мөн нүхэн жорлонгийн ойр тойронд 10-12м-ийн радиуст энэ бохирдол хамгийн элбэг тархаж, хүний хөл, салхиар зөөвөрлөгдөж орчинд тархдаг бөгөөд бохирдол нь хөрсний гүнд 6-10 метр нэвчсэн болохыг нүхэн жорлонгийн орчимд хийсэн өрөмдлөгийн дээжээс илрүүлсэн байна.

Улаанбаатар хот газрын гадаргын хувьд уулархаг бөгөөд гэр хороолол нь газрын өндөрлөг хэсэгт байрладгаас энэхүү бохирдол үерийн усаар зөөвөрлөгдөх, голын сав дагууд гүний усанд нэвчиж ундны усыг бохирдуулах зэрэг эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна гэсэн дүгнэлт гарчээ.

“Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Засгийн Газрын 2019 оны 318-р тогтоолын хавсралтаар баталсан “Хөрс хамгаалах, газрын доройтлыг бууруулах, үндэсний хөтөлбөр”, 98-р тогтоолоор баталсан “Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр”, Монгол улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Ногоон хөгжлийн бодлогын баримт бичгүүдэд хөрсний бохирдлыг бууруулах, хөрсний элэгдэл, үржил шимийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр арга хэмжээг тусгагдсан ч хэрэгжилт хангалтгүй байна.

Судалгаанд хамрагдсан 27 аж ахуйн нэгжийн ШТС-ын дэргэд 89 ширхэг нүхэн жорлон байсаар л байна. Мөн гол мөрний урсац бүрэлдэх газрын ойролцоох 9443 нүхэн жорлонг эхний ээлжид яаралтай буулгаж арга хэмжээ авах шаардлагатай байна.Улаанбаатар хотын хөрсний нянгийн бохирдлын эх үүсвэр нь нүхэн жорлон. Нэг нүхэн жорлоноос 4-5 м-ын зайд бохирдлын индекс 2.2-2.8 буюу маш их бохирдолттой байгаа аж.

Нийслэлийн хөрсний 3-6 м-т хамгийн их бохирдол агуулагдаж байна. Энэ нь гүний усанд хэрхэн нөлөөлж байгааг судлахаар ойролцоог гүний худгаас дээж авсан. 27 м-ын гүнтэй худгаас хүний ялгадсанд байдаг нян бактер илэрсэн. Төвийн гэр хороолол болох Гандан, Дөлгөөн нуур, 32 тойрог орчмын гэр хорооллын хөрс ялгадсаар бохирдож, доошоо нэвчсэн. Нүхэн жорлон хөрсөнд нэвчиж, Улаанбаатар хотын газрын доорх нам гүний усыг бохирдуулж байна. Монгол Улсын нийт хүн амын 50 хувь нь ундаалж байгаа ундны усны эх үүсвэрийг нян бактераар бохирдуулж, хүн амын эрүүл мэндэд ноцтой сөрөг нөлөө үзүүлэх маш өндөр эрсдэл үүсжээ.

Дэлхий даяар тархсан нүхэн жорлонгоос жилд ойролцоогоор 5-14 сая тонн хэмжээтэй хүлэмжийн хий ялгарч байдгийг судлаачид тогтоожээ.Тодруулбал, хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй дэлхийн агаар мандалд цацагдаж буй хүлэмжийн хийн нийт хэмжээний 2-4 хувь нь нүхэн жорлонгоос ялгардаг байна.

Эх сурвалж: NEWSWIRE.MN